Çin ve Rusya liderleri Ukrayna savaşını konuşacak

BBC NEWS TÜRKÇE – Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesi 15-16 Eylül’de Özbekistan’ın Semerkant kentinde yapılacak. Zirveye Cumhurbaşkanı Erdoğan da katılacak.

Özbekistan’ı kapsayan üç günlük bir tura çıkan Çin lideri Jinping için bu koronavirüs pandemisinin başlamasından beri yaptığı ilk yurt dışı ziyaret.

Kremlin sözcüsü Yuri Uşakov, Putin’in zirvede Cumhurbaşkanı Erdoğan’la, Hindistan ve Pakistan liderleriyle de görüşeceğini, ancak Çin lideriyle görüşmesinin ayrı bir önem taşıdığını ifade etti.

Uşakov, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün zirvesinin dünyada büyük siyasi değişimlerin olduğu bir dönemde gerçekleştiğinin de altını çizdi.

Çin ve Rusya, 2001 yılında dört eski Sovyet ülkesiyle birlikte kurdukları ŞİÖ’yü Batılı çok uluslu örgütlere bir alternatif olarak göstermeye çalışıyor.

Zirve iki üyesi Kırgizistan ve Tacikistan arasında sınır çatışmalarının olduğu bir dönemde yapılıyor.

Putin ve Jinping, son olarak Şubat ayında Pekin’de yapılan Kış Olimpiyatları sırasında bir araya gelmişlerdi.

İki ülkenin aralarındaki dostluğun “sınır tanımadığı” şeklinde bir ortak açıklama yapılmıştı.

Bundan birkaç gün sonra da 24 Şubat’ta Rusya Ukrayna’yı işgal etmişti.

Çin bugüne dek Rusya’nın işgalini kınayan ya da destekleyen herhangi bir açıklama yapmadı.

Pekin yönetimi, Rusya’ya uygulanan yaptırımlara da dahil olmadı. Aksine iki ülke arasındaki ticari ilişkiler son dönemde de büyümeye devam etti.

Ukrayna işgalinin başlamasından bu yana Çin ve Hindistan’ın Rus doğal gazı ithalatında da büyük artış görüldü.

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret etmesinin ardından Çin’in Washington ve Batı ülkeleriyle ilişkileri gerginleşmişti.

Çin lideri Şi Jinping’in Ekim ayında yapılacak olan Komünist Parti kongresinde üçüncü bir dönem için yeniden seçileceği tahmin ediliyor.

ŞİÖ zirvesi neden önemli?

Şanghay İşbirliği Örgütü, 2001 yılında Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Tacikistan tarafından sınır güvenliğini sağlamak ve bölgede aşırılık yanlılarının faaliyetlerini dizginlemek amacıyla kurulmuştu.

Hindistan ve Pakistan, 2017’de örgüte üye olmuşlardı. Tam üyelik için resmi süreci başlayan İran’ın da bu zirvede resmen üye olması bekleniyor.

Türkiye ise 2012’de Pekin’de düzenlenen ŞİÖ Devlet Başkanları Zirvesi’nde oybirliğiyle Diyalog Ortaklığı’na kabul edildi.

• Türkiye ile ŞİÖ arasında, başta bölgesel güvenlik, terörle mücadele, uyuşturucu kaçakçılığı ve organize suçların önlenmesi ile ekonomik ve kültürel alanlar olmak üzere çeşitli konularda işbirliğinin geliştirilmesi öngörülüyor.

ŞİÖ uzun bir süre NATO gibi Batılı ittifakların etkisini dengelemek amacıyla kurulan bir örgüt olarak değerlendirildi.

Örgütün aldığı kararların ne kadar etkili olduğu tartışılsa da, dünyanın en büyük uluslararası örgütlerinden biri konumunda olduğu kesin.

ŞİÖ üyesi ülkelerin toplam nüfusu dünya nüfusunun yüzde 44’üne tekabül ediyor ve Arktik Okyanusu’ndan Hint Okyanusu’na, Pasifik’ten Baltık Denizi’ne kadar bir alanı kapsıyor.

Üye ülkelerin ekonomileri de dünya ekonomisinin yüzde 30’undan fazlasına denk düşüyor.

Yıllar içerisinde örgütün faaliyet alanı bölgesel güvenlik konularından ekonomiye, ticarete ve hatta hukuki yaptırımlara dek genişledi.

Uzmanlar, yeni ülkelerin üye olması ya da diyalog ortaklığına dahil edilmesiyle örgütün ekonomik potansiyelinin de hayli büyüdüğüne işaret ediyor.

Hindistan-Pakistan gerginliği

Hindistan Cumhurbaşkanı Narendra Modi ile Çin Devlet Başkanı Şi Jinping, 2020 yılında iki ülkenin askerlerinin çatışmaya girmesinden sonra bu zirveyle ilk kez bir araya gelecekler.

Himalayalar’da bir sınır anlaşmazlığı nedeniyle çıkan çatışmalarda 20 Hint askeri ölmüş, Çin de dört askerinin hayatını kaybettiğini açıklamıştı.

Hindistan lideri Modi’nin Nisan ayındaki seçimlerle iktidarı devralan Pakistan’ın yeni başbakanı Şehbaz Şerif’le bir araya gelip gelmeyeceği de merak ediliyor.

Nükleer silahlara sahip olan Hindistan ve Pakistan arasındaki gerginlikler geçmişte ŞİÖ zirvelerine damgasını vurmuş, Eylül 2020’deki zirvede Hindistan Pakistan’ın kullandığı bir haritanın kendi topraklarını da içerdiğini söyleyerek toplantıyı terk etmişti.

2019 yılında Hindistan’ın Pakistan’ın da üzerinde hak iddia ettiği Kaşmir bölgesinin özerkliğini kaldırdığını açıklamasının ardından iki ülke ilişkileri gerginleşmişti.

Pakistan’ın o zamanki başbakanı İmran Han, Hindistan’la tüm ticari ilişkileri askıya almıştı.

Pakistan’da iktidarın değişmesinin ardından yapılacak olan Özbekistan’daki ŞİÖ zirvesinin iki ülke arasındaki ilişkilerde bir yumuşama dönemi başlatabileceği belirtiliyor.